Wintertips (updated)

TIPS OM DE WINTERSE KOU OP DE FIETS TE TROTSEREN

In de winterse kou is het van belang dat je lichaam droog blijft en op de juiste temperatuur. Bergsporters weten daar alles van en worden daar ook goed over geïnformeerd door hun bergsportvereniging. Vooral op grote hoogte kan het van levensbelang zijn om bij plotseling veranderend weer droog en warm te blijven. Bedenk daarbij dat op grote hoogte de temperatuur razend snel kan dalen tot onder het vriespunt. Ook in de zomer is dit op hoogtes boven de 3000 meter niets bijzonders. Bergsporters worden daarbij ook altijd gewaarschuwd voor het zogenaamde windchill-effect of de gevoelstemperatuur. (Zie voor meer informatie over dit effect het hoofdstukje aan het eind van dit artikel). Op de fiets is dit een extra kou factor waar je rekening mee kunt/moet houden. Voor de echte diehards die ook de winterse kou trotseren en op de fiets stappen is dit effect ook van belang om rekening mee te houden. Het maakt niet uit of je op de weg blijft fietsen of de bossen in duikt met je mountainbike. De laatste sporter zal zich nog extra moeten wapenen tegen de soms extreme omstandigheden met modder en opspattend water. Om droog en warm te blijven zijn er allerlei mogelijkheden waar je hieronder enige tips aantreft.

De Basislaag
Onderkleding van het juiste materiaal is de basis van een goede beschermingen en moet er voor zorgen dat het transpiratievocht goed en snel wordt afgevoerd zodat de huid droog blijft. Met wol of katoen gaat dat niet lukken, omdat deze stoffen vocht opneemt en niet doorgeeft aan de bovenlaag. Kunststofvezels nemen minder of geen transpiratievocht op waardoor dit naar de tweede laag wordt afgevoerd. Bij erg koud weer is het aan te bevelen meerdere laagjes te dragen. Tussen de lagen zit een warm luchtlaagje en dat beschermt extra tegen de kou. Het voordeel van lagen is dat je tijdens het fietsen er ook één tussen weg kunt halen.

De tweede basislaag
Over het dunnere kunststofhemdje een dikkere trui of misschien ook hier weer twee dunnere. Onze fietshemden zijn geschikt, maar het beste is er één met lange mouw.Heb je die niet dan de losse mouwtjes over de huid en daar een trui met lange mouw overheen werkt ook goed.
Een fietsjack als bovenkleding als deklaag moet goed ademend zijn, omdat anders het vocht van je lichaam niet goed wordt afgevoerd. Iedereen kent het verschijnsel van de kunststof regenjas en broek waar je al het regent net zo nat in wordt als zonder deze kleding. Een goede fietsjack is ademend, winddicht en regenbestendig. Een goede stof is zo geweven dat het wel transpiratievocht door laat maar regendruppels niet. Kleding met/van Goretex voldoen aan deze voorwaarden, maar is vrij prijzig. Er zijn goedkopere alternatieven die ook goed werken en dan kom ik weer met mijn laagjes. De jasjes die wij meestal dragen tegen de regen kunnen wel voor korte duur, maar niet voor de hele rit.

Extreme omstandigheden
’s Winters kan het weer wat grillig zijn en een regenbui bij een temperatuur rond de 3 á 4 graden kan met een beetje windschill effect omslaan in ijzige poolbui.
Goede regenkleding is dan een absolute vereiste om niet blauw verkleumd thuis te komen. Goede regenkleding is regenbestendig (logisch), winddicht en het liefst een beetje ademend. Eigenschappen die moeilijk te combineren en vind je alleen bij dure regenpakken (o.a. gemaakt van Goretex ). Bij meer betaalbare regenkleding moet je een keuze maken en sluit je een compromis tussen ademend maar niet (geheel)regenbestendig/winddicht pak of andersom. Van een niet ademend pak is het al eerder genoemde nadeel dat je er in gaat zweten, nat wordt van binnen uit en de kou toch weer greep krijgt op je fietsplezier. Het gaat eigenlijk altijd om een compromis tussen prijs, omvang kleding, gewicht (Niet ons gewicht) en misschien ook wel “hoe ziet het er uit”.

Broek
Het zal duidelijk zijn dat er een lange broek (met zeem of fietsbroek) wordt gedragen die voldoende warmte vasthoudt. Ook hier heb je weer verschillende soorten met waterdichte en winddichte stukken aan de voorzijde, met en zonder Gore-tex. De prijs zal ook vaak mede bepalend zijn waar de keus op valt. Ook onder de lange broek kun je nog een laagje dragen. Er zijn een soort panty’s in de handel met rits, zodat mannen en vrouwen met een plastuitje onderweg snel even de watereliding kunnen legen. Vind je dit te veel gedoe dan kan een dunne hardloopbroek ook prima. Iets lastiger en de broek loopt natuurlijk niet hard. De benen kunnen wel enige kou verdragen en zal onderkoeling niet snel optreden. Wat er wel aan over kunt houden is een stevige spierpijn de volgende dag..

Handschoenenen
De koudste plekken op de fiets zijn je neus en je oren en je handen. Die moet je dan ook goed beschermen en dan nog is het bijna onmogelijk die warm te houden. Geen probleem, als ze maar warm genoeg blijven om de remmen te kunnen bedienen, want die zijn bij fietsers ook in de winter nodig. Je kunt ook altijd een keer in de handschoen blazen. Helpt heel even. Het best is ook hier weer in de winter en herfst (winter)handschoenen die isolerend en waterdicht zijn. Het kan geen kwaad een onderhandschoen te dragen. In de hardloopwinkels verkopen ze hele dunne exemplaren. Ik draag ze bijna altijd en bevalt prima.

Voetbescherming
Lichaamsdelen die zeker koud zullen worden zijn de voeten. Reden om daar extra bij stil te staan. Droog houden is ook hier heel belangrijk.
Wat kan helpen is om ook hier onder een iets dikkere sok een sokje van kunststof te dragen(sportzaak). Dit sokje zal het vocht ook weer doorgeven waardoor je voeten droger blijven. Als je deze sokken gaat gebruiken samen met een dikkere sok moet je er wel voorzorgen dat er voldoende beweegruimte overblijft in de schoen voor je tenen anders komt de doorbloeding van de voet in de knel en bereik je het averechtse effect. Een iets grotere schoen is dan ook aan te bevelen. De bloedsomloop van je voeten blijft dan goed omdat zich een warm luchtlaagje tussen de beide sokken vormt en ook in de schoen zelf en de doorbloeding niet wordt belemmerd.

Een paar extra tips om je voeten warm te houden vind je hieronder.
Gebruik fiets overschoenen bij kou Overschoenen zijn verkrijgbaar in verschillende soorten en diktes, isolerend, waterafstotend of waterdicht. Net als bij de regenjas heeft elk type overschoen z’n eigen voor en nadelen.
· Fietsschoenen zijn niet waterdicht. Is er een kans op regen breng dan tussen overschoen en schoen een plasticzakje. Jouw sokken worden dan niet nat door de regen.
· Onder de binnenzool kun je een stevig stuk papier leggen.
· Als teenstuk helpt een plastic broodzakje. Simpel, maar ook dat kan iets helpen. Let wel op dat daar voldoende ruimte voor is in de schoen.
Hoofdbedekking
Via je hoofd verlies je veel vocht. Ondanks de kou zal dit deels verdampen wat extra afkoeling tot gevolg heeft. Een gewoon natuurkundig proces, maar maakt enige extra bescherming bij koud weer noodzakelijk. Er zijn verschillende mogelijkheden om onder je helm je hoofd te beschermen tegen kou. Van Bandana tot een simpele hoofdband, maar bij erg koud weer geeft een muts de beste bescherming. Denk om je oren, want flappen vangen erg veel wind en met het windchill effect kan dit al snel tot problemen leiden.

Windchill effect of gevoelstemperatuur
Ik heb het al een paar keer genoemd de gevoelstemperatuur. De gevoelstemperatuur hangt af van meer factoren dan alleen de temperatuur. Iedereen weet dat het in de wind voelt het in de regel een stuk kouder aanvoelt dan uit de wind. Dit afkoelingseffect dat uitsluitend veroorzaakt wordt door (rij)wind staat bekend als "windchill". Hoe kouder het is en hoe harder het waait des te kouder voelt het aan. Dit betekent ook hoe harder je rijdt hoe kouder het aanvoelt. Het warmteverlies is groter. Reden te meer om het in de winter iets rustiger aan te doen.
Dit warmte verlies wordt uitgedrukt in een soort gevoelswaarde van de temperatuur, ook wel gevoelstemperatuur genoemd. Voor de berekening daarvan bestaan verschillende methoden.
Grofweg kun je gerust stellen dat de gevoelstemperatuur bij een snelheid van 25 km per uur al snel 6 graden lager ligt dan de omgevingstemperatuur. Bij een sterke tegen wind of een hogere snelheid is dit al ettelijke graden meer.
De gevoelstemperatuur wordt berekend met behulp van onderstaande formule van JAG/TI: Twe = 13.12 + 0.6215*T - 11.37*(3.6*V)0.16 + 0.3965*T*(3.6*V)0.16,

Waarbij:
· T de luchttemperatuur in graden Celsius is,
· V de gemiddelde windsnelheid in meters per seconde
· Twe de gevoelstemperatuur in graden Celsius.


Reken maar even mee bij een temperatuur van + 5 graden ligt de gevoelstemperatuur bij 25 km per uur (geen wind) net rond het vriespunt. Bij 30 kilometer rij snelheid per uur is dat er onder en heb je lichte vorst om de oren. Dit kan op alle uitstekende lichaamsdelen een vervelend effect hebben. Voor de echte rekenmeesters bij – 5 graden een sterke wind of windvlagen ligt de gevoelstemperatuur diep in het strenge vorst gebied (-10 tot – 120). Schaatsers kunnen ons daar alles over vertellen. Bij deze categorie sporters komt het niet zelden voor dat zij bevroren oogleden, oorlelletjes en tenen hebben. Voor fietsers in winterse omstandigheden loert dit gevaar ook. De mannelijke OSVVE-ers kunnen vast nog wel een lichaamsdeel aan bovengenoemde lijst toevoegen dat het onder deze omstandigheden moeilijk heeft.
Op KNMI en andere weersites vind je hele tabellen die iets zeggen over de gevoelstemperatuur.








Henk Ta.
Enschede 26 november 2010